Qashqai Türkçesi Altay dilleri ailesinden, Batı Oğuz koluna aittir ve Azerbaycan ve Anadolu Türkleri ile aynı kökten sayılır. Atalarımız İran’ın Fars bölgesine yerleşmeden önce Kafkasya, Azerbaycan, Suriye ve Türkiye’de uzun süre yaşamış ve o bölgelerde konuşulan dillerin özelliklerini kendi dillerine taşımışlardır. Uzun süre Fars eyaletinde, Araplar ve Lorlarla yaptıkları komşuluk münasebetiyle bu dillerden de etkilenmişlerdir.
Alman Türkolog, Altaycı ve filolog Gerhard Doerfer, Oğuz grubuna giren dilleri tasnif ederken dilimizi Güney Oğuzca grubuna dahil etmiştir. Doerfer, güney Oğuzca ile merkezi Oğuzca (Azerbaycan Türkçesi) arasında birçok geçiş lehçesinin bulunduğunu da belirtmiştir.
İran’da hayata ana dil kullanımı ile başlayan çocuklarımız bir süre sonra kullanmak zorunda kaldıkları resmî dili de edinmeye başlarlar. Bir azınlık üyesi olarak iki dilli bireyler ikinci dili zorunlu olarak öğrenseler de hayatlarını dış dünyada onunla idame ettirirler. Genellikle baskın dile zorunlu olmak, baskın dili konuşana psikolojik bir itaat gibi hissettirir. Bazen de bu durum iki dili farklı şekiller de kullanma yoluyla avantaj halini de alabilir.
Azınlık Türk halkları, her ne kadar iki dilli gibi görünse de İran yönetiminin yüzyıllardır o topraklarda yaşayan Türklere olan dil baskısı yüzünden kendi dillerine ait alfabe, yazım, hatta Türkçe eğitim gibi ihtiyaçlardan yoksun bırakılmışlardır. İki dilliliği bir tehdit olarak algılayan yönetim, özellikle Farslaştırma çabaları altında kültür ve dil bozulmasına sebep olmak üzere baskıları daha da artırmıştır. Bu durumu da reform (Beyaz devrim) adı altında gerçekleştirmiştir.
DİLİMİZ, EN ÖNEMLİ GELENEĞİMİZ
Qashqai Türkleri olarak en önemli özelliğimiz gelenek ve göreneklerimize olan bağlılığımızdır. İlimizin her durum ile ilgili meseleleri bir yasaya bağlanmıştır, handan en alt düzeye kadar bütün il olarak bu yasaları titizce uygulamakla mükellefizdir. Dilimiz de bu gelenekler arasındadır. Ancak globalleşen dünya, gelişen diller, türeyen yeni kelimeler ve ifadelere ayak uydurmak elbette kolay değildir. Bu nedenle bugün Qashqai Türkçesinin durumu, yarım asır öncesiyle aynı diyemeyiz. Ancak kadim bir millet olarak biz kendi dilimizi yaşatmak, genç kuşaklara aktarmak konusunda gönüllüyüz.
Qashaiturkleri.com’da size dilimizi, edebiyatımızı, önemli eserlerimizi tanıtarak bu konuda üzerimize düşen sorumluluğu gerçekleştirecek, dilimizi önce günümüze, sonra geleceğe taşıyacağız…